For english, see below..

Meer dan 200 jaar…

Een Groenlandse walvis Baleana mysticetus kan meer dan 200 jaar oud worden. Dat betekent dat de oudste van deze walvissen die nu rondzwemmen, zijn geboren in een tijd dat er vanaf de Waddeneilanden nog jonge mannen afreisden naar het Noordpoolgebied, om daar onder de meest barre omstandigheden op deze zachtaardige zeereuzen te jagen. Een tijd waarin Herman Melville nog moest beginnen aan zijn meesterwerk Moby-Dick en de zee nog vrij was van door mensen veroorzaakt geluid. Tijdens het leven van deze walvissen is de zee enorm veranderd. Niet alleen fungeert de mens inmiddels als toppredator in alle wereldzeeën, maar er zijn ook talloze andere potentiele bedreigingen bijgekomen: aanvaringen, bijvangst en gehoorschade zijn maar een paar voorbeelden van problemen die in de tienerjaren van deze walvis nog niet voorkwamen.

Hoewel de wetenschap veel van deze problematiek benoemd, van verschillende kanten belicht en vervolgens probeert oplossingen te bieden, is er meer nodig om ook het grote publiek bewust te maken van de grote bedreigingen waar zeezoogdieren heden ten dage mee te kampen hebben. Er zijn mensen nodig die een verhaal op zo’n manier vertellen dat de toehoorder wordt meegezogen in de wondere onderwaterwereld, mensen die een verhaal in een beeld kunnen vangen op een manier die het grote publiek in beweging brengt. In het avondprogramma op Ecomare draait het precies hierom: het vertellen van verhalen.

Texelaars Adrie en Ineke Vonk hebben door de jaren heen een gigantische verzameling over walvissen en de walvisjacht bijeengebracht. In hun verzameling zitten wervels van Groenlandse walvissen waar de afdrukken van de 18^e-eeuwse flensmessen nog in staan en op die manier het verhaal van de vroege exploitatie van het Noordpoolgebied door de Nederlanders voor altijd hebben gevangen. In hun bottenschuur vormen harpoenkanonnen stille getuigen van de naoorlogse industriële walvisvaart in het Zuidpoolgebied. Maar ook achter de talloze in de Noordzee opgeviste walvisbotten in hun collectie schuilen verhalen. En hoewel deze verzameling niet vanaf het begin met een wetenschappelijk oogmerk bij elkaar is gebracht, heeft door de enorme omvang ook dit deel van de collectie inmiddels een onschatbare wetenschappelijke waarde. Arthur Oosterbaan, de conservator van onze gastheer Ecomare, zal ons hier meer over vertellen.

Ondanks de lessen uit het verleden, wordt er op verschillende plekken nog actief op walvissen gejaagd, vaak vanuit lokale tradities die van generatie op generatie zijn doorgegeven. Zo ook op de Faeröer eilanden, waar nog jaarlijks drijfjachten op grienden Globicephala melas worden gehouden. Hoewel er al jaren campagnes tegen deze praktijken worden gevoerd, is er tot nu toe maar weinig veranderd. Om deze jacht daadwerkelijk te stoppen moet er verandering van binnenuit de Faeröer gemeenschap komen, wat voor een buitenstaander uiteraard lastig te bewerkstelligen is. Het verhaal moet op een bepaalde manier verteld worden, wil de lokale bevolking overtuigd worden om hun gewoontes op te geven. Documentairemaker en fotograaf Andrew Sutton neemt ons mee naar de Faeröer eilanden via de documentaire Grindahvalur. Verwacht hier geen bloedige slachttaferelen, maar een genuanceerde beschouwing met veel aandacht voor de lokale bevolking. Ook in de Straat van Gibraltar werkt Andrew met grienden en daarnaast is hij wereldwijd actief als onderwaterfotograaf van walvisachtigen. Na de documentaire is er dan ook uitgebreid tijd om vragen te stellen aan Andrew, zowel over de documentaire zelf, als over zijn werk als fotograaf.

Andrew werkt vaak samen met schrijver Philip Hoare. Er zijn maar weinig mensen die verhalen kunnen vertellen zoals Philip dat kan. Iedereen die ooit een van zijn internationaal bewierookte boeken heeft gelezen zal beamen dat het lastig is om een label te plakken op zijn stijl. Net als de steeds veranderende zee, die elke dag een nieuwe kleur lijkt uit te vinden en er geen dag hetzelfde uitziet, zijn Philips boeken op elke bladzijde anders. In zijn verhalen neemt hij de lezer mee op reis, zowel door de ruimte als door de tijd: het ene moment heb je het gevoel dat je naast de schrijver op een boot staat en langs de stranden van Cape Cod vaart, en even later kijk je mee over Melvilles schouder terwijl hij werkt aan Moby-Dick. Maar ook buiten zijn werk als schrijver is hij lastig te typeren. Voor mij is Philip een soort kruising tussen kapitein Ahab en Aquaman, hij reist de hele wereld rond achter de walvissen aan, en zwemt élke ochtend in zee. Wat hebben de Nederlandse potvisstrandingen, David Bowie en Sri Lanka met elkaar te maken? Ik heb geen flauw idee, maar na deze avond zullen we het allemaal weten.

Geschreven door Jeroen Hoekendijk

Over 200 years…

A bowhead whale Baleana mysticetus can grow over 200 years old. So the oldest bowheads that are alive today, were already swimming in the Arctic when young men from the Dutch Wadden Islands travelled to this region to hunt these gentle giants, withstanding the harsh polar conditions. Herman Melville was about to start working on his masterpiece Moby-Dick, and the oceans were still free from manmade noise. During their lives, these whales have witnessed tremendous environmental changes. Not only has man entered the marine realm as an apex predator in all of the worlds oceans, but numerous other threats have arisen as well: ship collisions, incidental bycatch and hearing damage are but a few examples of potential threats that were non-existent when these whales were still in their teenage years.

While science is addressing many of these issues and is trying to provide solutions, we cannot depend on science alone to inform the general public about the threats marine mammals are facing today. We need people that can tell a story in such a way that the reader is pulled into the wondrous underwater world, people that can capture a story in a single image in such a way that it fundamentally changes the way we think about the ocean. Storytelling, that’s what the evening program at Ecomare focusses on.

Adrie and Ineke Vonk from Texel have created an enormous collection on whales and whaling. In their collection arevertebraeof bowhead whales that still show the markings of 18th century flensing knives, forever telling the story of early exploitation of the Arctic by the Dutch, like a still image. In their barn, harpoon cannons are providing testimony of the post-war era of Dutch industrial whaling in the Antarctic, a silent witness to slaughter. Perhaps less obvious, the numerous whale bones in their collection that were fished up from the North Sea, also harbour stories. Despite the fact that these bones were not collected with a scientific objective in mind, the sheer size of this part of the collection now makes it invaluable to science as well. Arthur Oosterbaan, conservator of our host Ecomare, will tell us more about this.

Despite lessons from the past, whale hunts still go on today, often maintained by local traditions passed on from generation to generation. This is also happening on the Faroe Islands, where pilot whales, Globicephala melas, are still hunted every year. Despite years of campaigning against these practices, little has changed. To actually stop the hunt, changes will have to come from inside the Faroe community, which for an outsider is hard to achieve. If we want local inhabitants to give up their tradition, the story needs to be told in a very special way. Documentary maker and photographer Andrew Sutton will take us to the Faroe Islands via his documentary Grindahvalur. But don’t expect bloody images of the slaughter itself though, instead be prepared for a morenuanced reflection, with careful attention for local people. Andrew also works with pilot whales in the Strait of Gibraltar, and is photographing whales around the world, both above and under water. After the documentary there will be plenty of time to ask him about the documentary and his work as photographer.

Andrew often collaborates with writer Philip Hoare. There are very few people that can tell stories like Philip can. Anyone who has ever read one of his internationally acclaimed books will agree that it’s hard to put a label on his writing. Not unlike the ever-changing sea that seems to invent a new colour every day and looks different every time you look at it, Philip’s books are changing every time you turn the page. His stories take you on a journey, both through space and time: one moment you feel like you’re standing next to the writer, sailing past the beaches of Cape Cod, while moments later you’re looking over Melvilles shoulder while he works on Moby-Dick. But beyond his writing Philip is hard to characterize. For me, he is a mix of Captain Ahab and Aquaman. He travels the world in pursuit of whales, and swims in the sea every single day. What do Dutch sperm whale strandings have in common with David Bowie and Sri Lanka? I don’t know, but I’m sure that after this evening it will all make perfect sense.

Written by Jeroen Hoekendijk